03_2015 KONKURS NA ZAGOSPODAROWANIE TARGÓWKA FABRYCZNEGO

projekt i opracowanie Anna Wiącek Przemysław Jaszczur

Projekt zagospodarowania Targówka Fabrycznego, obszaru położonego w rejonie ulic Radzymińskiej, Gen. Rozwadowskiego oraz linii kolejowej Warszawa Wileńska - Tłuszcz wskazuje możliwy kierunek w kształtowaniu ruchu  miejskiego, zabudowy i przestrzeni publicznej, które razem są w stanie kreować nie tylko wrażenie i obraz miasta, ale wpływać na jakość życia jego mieszkańców i zachęcać innych do zamieszkania w nim.

Brak dotychczasowego planu przyczynił się do ogromnego bałaganu przestrzennego w tym rejonie. Brak wnętrz urbanistycznych, nieokreślone przeznaczenie terenów spowodowały dewaluację tej części Targówka. Brak określonego charakteru obszaru sprawia, że w tak rzadkiej zabudowie pośród ruin domów i budynków poprzemysłowych w odległości 700 m mieszczą się stacje benzynowe, myjnie i warsztaty. Nie było by w tym nic złego, gdyby nie fakt ze oprócz komina fabrycznego oraz pustki, to te elementy są charakterystyczne dla  krajobrazu rejonu południa ulicy Radzymińskiej.  Trasa ulicy Radzymińskiej- drogi przelotowej prowadzącej do podwarszawskich miejscowości takich jak Radzymin, Zielonka, Marki, Ząbki czy Wołomin jest bardzo istotnym aspektem lokalizacji. Arteria zbiera ruch właśnie z tych miejscowości i kieruje najpierw na Pragę a potem do centrum Warszawy; stanowi tranzyt dla samochodów i autobusów a jest problemem dla pieszych chcących się przemieścić z jej północy na południe i odwrotnie. Radzymińska to granica przestrzenna między Targówkiem Mieszkaniowym a Targówkiem Fabrycznym. Droga mająca zazwyczaj po 3 pasy w jedną stronę generuje ogromny hałas. Zwraca uwagę dysproporcja- oto przy północnej stronie ulicy pas zieleni i droga dojazdowa tak przy południowej 1,5 m chodnika od okien budynków mieszkalnych.  Przejścia naziemne lokalizowane są co ok 600 m a przy przystanku autobusowym Piotra Skargi zlokalizowana jest ogromna kładka. Zlokalizowane na terenie opracowania budynki pokolejowe, są zaniedbane i doprowadzone do złego stanu technicznego. Właściwie nasuwa się pytanie o cel przechodzenia z północnej strony ul. Radzymińskiej na południową. Przy braku optymalnych i wygodnych połączeń ruchu pieszego i rowerowego w tym rejonie Targówka szansa na skuteczną rewitalizację obszaru przemysłowego jest niewielka.

Nie bez znaczenia dla rozwoju tego fragmentu miasta są inwestycje miejskie. Plany budowy obwodnicy śródmieścia przebiegającej nad linią kolejową i ul. Radzymińską, budowa dwóch nowych stacji kolejowych PKP Stalowa, ulicy Nowo-Stalowej, stacji metra: Targówek i Trocka, ul. Nowo-Trockiej, dobudowy i przedłużenia wiaduktu Gen-Rozwadowskiego oraz Trasy Świętokrzyskiej.

Projekt  zagospodarowania musi mieć oparcie w budowie płynnego połączenia komunikacyjnego z innymi dzielnicami. Dlatego propozycja zawarta w projekcie wywodzi swoje powiązanie komunikacyjne z projektowanej łącznicy między ul. Radzymińską a trasą obwodnicy śródmieścia. Dzięki umiejscowieniu łącznicy po wschodniej a nie zachodniej części obwodnicy uwalnia się dodatkowy teren pod zabudowę przy linii kolejowej Warszawa Wschodnia – Gdańsk oraz następuje wplecenie projektowanej dzielnicy w nowy układ komunikacyjny.   

Głównym założeniem projektu jest wiodąca ulica – oś  kompozycyjna nawiązująca do rozdzielania ruchu kolejowego, wprowadzania go na teren fabryczny. Ruch wytworzony przez projektowaną dzielnicę mieszkaniowo- usługowo- magazynową wiodący po śladzie bocznic kolejowych został powiązany z dominującym ciągiem komunikacyjnym w kierunku Pragi i Śródmieścia jako uzupełnienie brakującej infrastruktury. W wyniku uwzględnienia przepływu komunikacyjnego powstał trójkątny plac publiczny z kominem pofabrycznym, który jest właściwie jedynym wyraźnym znakiem historii tego miejsca. Komin jest równoważony przez wysoką zabudowę, która poprzez położenie w punktach węzłowych związuje kompozycję urbanistyczną zbudowaną z różnorodnych funkcjonalnie i przestrzennie elementów. Poprzeczną oś kompozycyjną stanowi ul. Gorzykowska. Na jej zakończeniu znajduje się przejście piesze nad koleją,  zespolone z krajobrazem o nienarzucającej się formie typowej dla rozwiązań proekologicznych stosowanych współcześnie podczas budowy dróg ekspresowych i autostrad. Przejście piesze prowadzi do trasy Świętokrzyskiej, wzdłuż której planowane jest poprowadzenie linii tramwajowej w kierunku Ząbek z Dworca Wschodniego. Na  przedłużeniu ul. Gorzykowskiej, wzdłuż kolei rozciąga się linearny park. 

Na zabudowę „Targówka - Śródmieścia” składają się zarówno budynki mieszkalne, biurowe, handlowe jak i szkoła, przedszkole, dom kultury a na obrzeżach budynki magazynowe, które także obecnie stanowią znaczną część obszaru opracowania. Celem projektu jest stworzenie dzielnicy mieszkaniowej, która nie będzie nosić cech miejskiej sypialni, ale wytworzy lokalne centrum i będzie stanowić śródmiejską część Targówka, który podzielony na strefę mieszkaniową i przemysłową nie posiada własnego centrum mimo korzystnego położenia komunikacyjnego. W dzielnicy Targówek można zaobserwować silne strefowanie funkcjonalne, które nie sprzyja rozwojowi i jakości życia. Puste po zmroku dzielnice handlowe na skraju miasta są tego najlepszym przykładem.

Obszar opracowania projektowego ma potencjał do uzyskania miana nowego centrum dzielnicy. Efekt ten można uzyskać dzięki różnicowaniu funkcji i tworzeniu miejsca do życia dla szerokiego grona odbiorców. Tym samym projekt podnosi dyskusję ze „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m. st. Warszawy”, które w strukturze funkcjonalno- przestrzennej dla obszaru objętego projektem przewiduje funkcję usługową i produkcyjno-usługową. Takie rozwiązanie w skali dzielnicy i miasta przyniosłoby negatywne skutki ze względu na tworzenie wyraźnej granicy funkcjonalnej z ulicy Radzymińskiej i ze względu na charakter tego rodzaju zabudowy, wykreowanie silnej bariery uniemożliwiającej integrację dzielnicową. Przelotowy charakter ul. Radzymińskiej w projekcie ma zostać przestrzennie zniwelowany dzięki lokalizacji budynków usługowych w południowej pierzei ulicy jako echo podobnych rozwiązań w mniejszej skali po drugiej stronie. Umiejscowiona przede wszystkim przy ul. Radzymińskiej zabudowa biurowa ma chronić od hałasu budynki mieszkalne oraz plac miejski. Podobny bufor stanowić ma lokowany w pobliżu trasy obwodnicy śródmieścia i przystanku autobusowego przy ul.  Piotra Skargi bazar. Obecny, znajdujący się przy ul. Trockiej w związku z budową metra zostanie przeniesiony na teren rezerwy pod przedłużenie ul. Gen. Rozwadowskiego (tzw. ul. Nowo – Trocką). Decyzja o budowie nowego bazaru w tym miejscu jest błędna ze względu na blokadę połączenia między Targówkiem Przemysłowym i Grochowem a Bródnem i Białołęką, co ze względu na ich i tak niewielką ilość przyczyni się do tymczasowego rozwiązania, które może przedłużyć się na czas nieokreślony. Propozycją projektu jest umieszczenie  bazaru w ciągu handlowym, na który składałaby się także rozbudowa zabytkowej hali huty szkła i placu z mniejszym kominem fabrycznym. Dostęp do bazaru przewidziany jest zarówno od strony ul. Radzymińskiej jak i ulicy Nowoprojektowanej stanowiącej kościec założenia. W skalę zabudowy pawilonowej i boksowej bazaru idealnie mógłby się wpisać ceglany budynek pokolejowy o walorach historycznych. Kształtująca się kwartałowo zabudowa mieszkaniowa, zlokalizowana jest w korzystnych warunkach: za obszarem usług, w dostępie do zieleni publicznej oraz z terenami zieleni półprywatnej. Zieleń ogólnodostępna  w postaci ciągu przy i nad koleją, z niewielkim parkiem pozwoli na zaznaczenie kolejowo-przemysłowego charakteru tego miejsca i kompozycyjnie podkreśli kierunki stanowiące podstawę projektu, nie próbując jednak stworzyć za wszelką cenę zabudowy o charakterze postindustrialnym, gdyż na obszarze opracowania zostało zaledwie kilka podobnych obiektów. To one są akcentami historycznymi a wyraz architektoniczny projektowanych budynków ma odpowiadać nowoczesnej prostocie.